طی یک رویداد شگفت‌انگیز، این روزها می‌توانید انفجار عظیم کیهانی یک ابرنواختر تازه کشف شده را هنگام گسترش لحظه‌ای آن با ابزار نجومی رصد و البته به‌صورت آنلاین و رایگان تماشا کنید.
به نوشته‌ی اسپیس، این ابرنواختر با نام SN 2023ixf یکی از بزرگ‌ترین و درخشان‌ترین ابرنواخترهایی است که در یک دهه‌ی گذشته دیده شده است. ستاره‌ی در حال انفجار، نخستین بار در تصویری که توسط «کویچی ایتاگاکی» (Koichi Itagaki) شکارچی با تجربه‌ی ابرنواخترها از یاماگاتا، ژاپن، روز جمعه ۱۹ می ۲۰۲۳ (۲۸ اردیبهشت) گرفت، مشاهده شد. این رصد اولیه، سپس روز شنبه توسط تلسکوپ‌های «تأسیسات گذر تسوئیکی» (Zwicky Transient Facility) یا ZTF در کالیفرنیا دنبال و تأیید شد.
نزدیک بودن SN 2023ixf و این واقعیت که نسبت به قدر (درخشندگی ظاهری) اولیه‌اش بسیار درخشان شده است، این ابرنواختر را به هدفی محبوب برای منجمان آماتور و رصد با تلسکوپ‌های خانگی تبدیل کرده است که می‌توانند آن را به‌صورت یک ذره‌ی کوچک نورانی ببینند. این ابرنواختر جدید در کهکشان مسیه ۱۰۱ (M101) قرار گرفته است که با نام «کهکشان فرفره» (Pinwheel Galaxy) هم شناخته می‌شود و موقعیت آشنای آن در صورت فلکی «دب اکبر» (Ursa Major) آن را هدفی آسان حتی برای رصدگران تازه‌کار ساخته است.
مشاهده همه
با این حال، مشاهده‌ی این کهکشان و ابرنواختر تازه و خاص آن در آسمان شب بدون شرایط نوری یا تلسکوپ مناسب می‌تواند دشوار باشد. اما خوشبختانه، «پروژه‌ی تلسکوپ مجازی» (Virtual Telescope Project) هم این انفجار عظیم کیهانی را به‌صورت زنده در وب‌سایت و کانال یوتیوب خود توسط تلسکوپ‌های رباتیک قدرتمند مستقر در رم ایتالیا پخش می‌کند. این رویداد آنلاین روز پنج‌شنبه از ساعت ۱۸:۰۰ منطقه‌ی زمانی شرقی (بامداد جمعه ۵ خرداد ساعت ۰۱:۳۰ به وقت تهران) آغاز می‌شود.
«جیانلوکا ماسی» (Gianluca Masi) اخترفیزیکدان و ستاره‌شناس ایتالیایی و بنیان‌گذار این پروژه درباره‌ی این رویداد گفت: «در حالی که هر سال تعداد زیادی ابرنواختر احتمالی کشف می‌کنیم، امکان رصد یکی از آن‌ها توسط تلسکوپ‌های کوچک، فوق‌العاده است. SN 2023ixf به لطف فاصله‌ی تنها ۲۰ میلیون سال نوری از ما، یکی از آن‌هاست. کهکشان مارپیچی میزبان آن، مسیه ۱۰۱ هم یکی از زیباترین جزایر کیهانی است که چشم انداز این رصد را ارزشمندتر و منحصر به فردتر می‌کند.»
از زمانی که این ابرنواختر به‌صورت انفجاری در منظره‌ی این بخش از فضا فوران کرد، اخترشناسان سراسر جهان با تجهیزات پیچیده‌تر از جمله تلسکوپ فضایی هابل، به رصد و مطالعه‌ی آن مشغول شده‌اند. برای مثال ۲۲ می هابل در حال بررسی SN2023ixf با طیف‌نگار تصویربرداری تلسکوپ فضایی (STIS/CCD) بود.
ابرنواختر SN 2023ixf
Credit: Steven Bellavia
اگر خودتان می‌خواهید این ابرنواختر را مستقیما مشاهده کنید، «جو رائو» (Joe Rao) آسمان‌نگار شناخته شده، توصیه‌هایی در این زمینه ارائه داده است: «کهکشان فرفره که میزبان این ابرنواختر جدید است، در نزدیکی مرزی قرار دارد که خرس بزرگ (دب اکبر) را از صورت فلکی گاوران (Boötes) جدا می‌کند.»
به گفته‌ی او اگر دب اکبر را پیدا کردید، خطی را تصور کنید که از دو ستاره در دسته‌ی ملاقه، یعنی «جَون» (Alioth) و «مئزر» (Mizar) امتداد یافته است. ادامه‌ی آن خط به اندازه‌ی مشابه و فراتر از مئزر، شما را به M101 هدایت می‌کند. منجمان آماتور با تجربه که با چهره‌ی M101 هنگام رصد آشنا هستند، ممکن است این ابرنواختر را از نظر دیداری به‌صورت یک ذره‌ی نوری غیرمعمول در یکی از بازوهای مارپیچی کهکشان دیده می‌شود.
ابرنواختر SN 2023ixf باید تا چند ماه آینده، پیش از محو شدن، در کهکشان فرفره قابل مشاهده باشد. بنابراین اگر می‌خواهید در طول این مدت، نگاهی به این انفجار جذاب کیهانی بیندازید، می‌توانید ابزار رصدی تازه‌ای در اختیار بگیرید و در این زمینه راهنمای ما برای خرید بهترین تلسکوپ‌ها و دوربین‌های دوچشمی به شما کمک خواهد کرد. مطمئن شوید که چشمی تلسکوپ مناسب با بزرگنمایی کمتر و زاویه‌ی باز برای این کار تهیه می‌کنید.
و اگر به دنبال گرفتن عکس از ابرنواختر، کهکشان فرفره یا به‌طور کلی آسمان شب هستید، راهنمای ما را برای عکاسی از آسمان شب بررسی کنید.
چگونه از ویژگی عکاسی نجومی گوشی‌های سری گلکسی S سامسونگ استفاده کنیم؟
مشاهده همه